تمرین برای نقد پذیری
نقد پذیر بودن یک مهارت کلیدی برای رشد شخصی و حرفه ای است و خوشبختانه مانند هر مهارت دیگری با تمرین و آگاهی قابل پرورش است.
این فقط درباره شنیدن حرف دیگران نیست، بلکه درباره واکنش درست شما به بازخورد ها است.
در ادامه به نحوه پرورش این مهارت و تمرینات عملی آن می پردازیم:
اول: تغییر ذهنیت و نگرش (بستر اصلی نقد پذیری)
قبل از هر تمرین عملی، باید نگرش خود را نسبت به “نقد” تغییر دهید.
نقد را به عنوان “هدیه” ببینید، نه “حمله”
الف) ذهنیت ثابت: “من همین هستم که هستم. این انتقاد یعنی من بد هستم.”
ب) ذهنیت رشد: “این بازخورد یک فرصت است تا بتوانم بهتر شوم. فردی زحمت کشیده و نقطه کوری را به من نشان داده.”
تفاوت بین “شما” و “کار شما” را درک کنید.
بیشتر نقدها (اگر سازنده باشند) به رفتار، ایده یا نتیجه کار شماست، نه به ذات و شخصیت شما. این دو را از هم جدا کنید.
هدف را یادآوری کنید.
آیا هدف شما “کامل به نظر رسیدن” است یا “کامل شدن”؟ برای کامل شدن، باید نقاط ضعف خود را بشناسید و نقد، چراغ قوه ای است که آنها را روشن می کند.
دوم: تمرینات عملی برای نقد پذیر بودن (در لحظه دریافت نقد)
این تمرینات مربوط به زمانی است که در حال دریافت نقد هستید و باید واکنش نشان دهید.
تمرین ۱: مکث و تنفس (به جای واکنش فوری)
الف) شرح: وقتی نقدی می شنوید، قبل از هر پاسخی، یک نفس عمیق بکشید (حداقل ۳ ثانیه). این فرصت را به مغزتان می دهید تا از حالت تدافعی خارج شود.
ب) چرا موثر است؟ از گفتن حرفی که بعداً پشیمان شوید، جلوگیری می کند.
تمرین ۲: گوش دادن فعال، نه گوش دادن برای جواب دادن
الف) شرح: وقتی طرف مقابل صحبت می کند، تمام توجه تان به درک حرفش باشد. وسط حرفش نپرید و زود هنگام قضاوت نکنید.
ب) چرا موثر است؟ به منتقد نشان می دهد که برای نظر او ارزش قائل هستید و محیطی امن برای گفتگو ایجاد می کند.
تمرین ۳: بازگو کردن و شفاف سازی (Powerful Tool)
الف) شرح: بعد از اتمام صحبت منتقد، حرفش را با جملات خودتان خلاصه کنید.
ب) مثال: “پس اگر درست متوجه شده باشم، منظورت این است که در ارائه امروز، بخش مربوط به آمار کمی گیج کننده بود و بهتر بود نمودار داشته باشد، درست است؟”
پ) چرا موثر است؟
۱) مطمئن می‌شوید مشکل اصلی را درک کرده‌اید.
امنیت اطلاعات
۲) به طرف مقابل نشان می دهد واقعاً گوش داده‌اید.
۳) از سوءتفاهم جلوگیری می‌کند.
تمرین ۴: تمرین گفتن “متشکرم”
الف) شرح: ساده اما بسیار قدرتمند. به جای عذرخواهی فوری یا دفاع، فقط بگویید: “از اینکه بازخورد شما را با من در میان گذاشتید متشکرم.”
ب) چرا موثر است؟ فضای گفتگو را از تقابل به همکاری تغییر می‌دهد. شما نمی گویید که با نقد موافق هستید، فقط از زحمت فرد تشکر می کنید.
تمرین ۵: جدا کردن نقد سازنده از مخرب
الف) شرح: از خود بپرسید: “آیا این نقد مشخص و قابل اقدام است؟” (مثلاً: “صدای مان یکنواخت بود”) یا کلی و مخرب است؟ (مثلاً: “ارائۀ بسیار جالب نبود”).
ب) اگر سازنده بود: روی محتوای آن تمرکز کنید.
پ) اگر مخرب بود: از تکنیک “شفاف سازی” استفاده کنید: “دقیقاً کجای ارائه مشکل داشت تا بتوانم روی آن کار کنم؟” اگر پاسخ مشخصی نداد، بدانید که مشکل از او است و شما می توانید با آرامش آن را رها کنید.
سوم: تمرینات بلند مدت برای تقویت روحیه نقد پذیری
این تمرینات مربوط به قبل و بعد از دریافت نقد است.
تمرین ۶: درخواست فعالانه بازخورد
الف) شرح: منتظر نمانید تا دیگران از شما انتقاد کنند. خودتان proactively از افراد قابل اعتماد (مدیر، همکار، دوست) بازخورد بخواهید.
ب) مثال: “به نظرت اگر بخواهیم پروژه بعدی مان رو بهتر انجام بدم، چه کاری می توانم متفاوت انجام بدم؟”
پ) چرا موثر است؟ کنترل فرآیند را در دست می گیرید و آن را از یک رویداد استرس زا به یک ابزار رشد تبدیل می کنید.
تمرین ۷: نوشتن “یادداشت های بازخورد”
الف) شرح: یک دفترچه داشته باشید و بازخورد های دریافتی را در آن بنویسید. کنار هر کدام تحلیل کنید:
- منبع: چه کسی گفته؟ (متخصص است؟)
- محتوای اصلی: دقیقاً چه گفت؟
- حقیقت موجود: کدام بخش درست است؟
- اقدام من: چه کار می توانم بکنم؟
ب) چرا موثر است؟ با عینیت بخشیدن به نقد، بار احساسی آن را کم می‌کنید و آن را به یک “برنامه اقدام” تبدیل می کنید.
تمرین ۸: خود ارزیابی منظم
الف) شرح: پایان هر هفته یا هر پروژه، از خودتان سوالات سخت بپرسید:
– “بزرگترین اشتباهم این هفته چه بود؟”
– “اگر می توانستم این کار را دوباره انجام دهم، چه تغییری می دادم؟”
– “از چه کسی می توانم بیشتر یاد بگیرم؟”
– چرا موثر است؟ شما را به بزرگترین منتقد خودتان تبدیل می کند و وقتی نقد از بیرون می‌آید، غافلگیرکننده نیست.
تمرین ۹: مطالعه و الگوبرداری از افراد نقد پذیر
الف) شرح: زندگینامه یا مصاحبه های افراد بزرگ (در هر حوزه‌ای) را بخوانید. خواهید دید که مسیر موفقیت آنان پر از شکست و پذیرش نقدهای سخت بوده است.
ب) چرا موثر است؟ به شما الهام می بخشد و نشان می دهد نقد پذیری علامت ضعف نیست، بلکه نشانه قدرت و اعتماد به نفس است.
جمع‌بندی نهایی
نقد پذیر بودن یک شبه به دست نمی آید. این یک سفر است:
الف)شروع کوچک کنید: از یک حوزه کم خطر (مثلاً بازخورد درباره یک غذای ساده) شروع کنید.
ب) با خودتان مهربان باشید: طبیعی است که اولین واکنش احساسی باشد. به مرور با تمرین، می توانید واکنش منطقی را جایگزین کنید.
پ) هدف، راضی کردن همه نیست: هدف، استفاده از بازخوردهای معتبر برای بهبود خودتان است.
با تمرین این موارد، به تدریج خواهید دید که نه تنها از دریافت بازخود نمی ترسید، بلکه آن را فرصتی برای پیشرفت می دانید و این یکی از ارزشمند ترین مهارت هایی است که می توانید در خود پرورش دهید.
