حقوق شهروندی در مجتمع‌های مسکونی بزرگ:
چارچوب‌ها، چالش‌ها و راهکارها
حقوق شهروندی در مجتمع‌های بزرگ مسکونی به مجموعه‌ای از حقوق و تکالیفی اشاره دارد که ساکنان و مالکین آنها باید در رابطه با یکدیگر و محیط زندگی خود بهبود ، ترقی ، امنیت و حتی ارزش افزوده رعایت کنند. این حقوق شامل حق بهره مندی از محیطی آرام و سالم، حق استفاده از امکانات مشترک، حق مشارکت در مهمترین قسمت یعنی تصمیم گیری‌ها و حق برخورداری از اطلاعات و خدمات مرتبط با مجموعه است. همچنین، حقوق شهروندی شامل تکالیفی مانند حفظ نظافت و بهداشت محیطی ، بهداشت عمومی، رعایت حقوق همسایگان و مشارکت در اداره امور مجتمع نیز می‌شود.
حقوق شهروندی در مجتمع‌های بزرگ مسکونی:
حق بهره‌مندی از محیطی آرام و سالم:
ساکنان حق دارند در محیطی عاری از آلودگی صوتی، آلودگی بصری و سایر آلاینده‌ها زندگی کنند. این حق شامل عدم ایجاد مزاحمت برای همسایگان، رعایت سکوت در ساعات استراحت و عدم استفاده از وسایل پر سر و صدا است.
حق استفاده از امکانات مشترک:
ساکنان حق دارند از امکانات مشترک مجتمع، مانند پارکینگ، فضای سبز، زمین بازی، سالن اجتماعات و سایر امکانات، به طور مساوی و عادلانه استفاده کنند.
حق مشارکت در تصمیم گیری‌ها:
ساکنان حق دارند در تصمیم‌گیری‌هایی که در روند زندگی آنها در مجموعه تاثیر می‌گذارد، مشارکت داشته باشند. این مشارکت می‌تواند از طریق شرکت در جلسات مجمع عمومی، انتخاب هیات مدیره و ارائه پیشنهادات و نظرات باشد.
حق برخورداری از اطلاعات و خدمات مرتبط با مجتمع:
ساکنان حق دارند از اطلاعات مربوط به قوانین ، مقررات مجتمع، شرح اساسنامه، شرح وظایف کارکنان، منشور اخلاقی ،صورت‌های مالی، برنامه های تعمیر و نگهداری و سایر اطلاعات مرتبط با اداره مجموعه مطلع شوند. همچنین، آنها حق دارند از خدمات مرتبط با مجتمع، مانند خدمات نظافت، نگهداری و امنیتی بهره‌مند شوند.
تکالیف شهروندی در مجتمع‌های بزرگ مسکونی:
الف) حفظ نظافت و بهداشت محیط:
ساکنان موظف هستند نظافت و بهداشت محیط مجتمع را رعایت کنند و از ریختن زباله در مکان‌های عمومی، ایجاد آلودگی و آسیب رساندن به فضای سبز خودداری کنند.
ب) رعایت حقوق همسایگان:
ساکنان موظف هستند به حقوق همسایگان خود احترام بگذارند و از ایجاد مزاحمت برای آنها خودداری کنند. این شامل رعایت سکوت در ساعات استراحت، عدم ایجاد سر و صدا و عدم ایجاد مزاحمت‌های دیگر است.
پ) مشارکت در اداره امور مجتمع:
ساکنان موظف هستند در اداره امور مجتمع مشارکت و همکاری کنند. این مشارکت می‌تواند از طریق پرداخت به موقع شارژ ساختمان، شرکت در جلسات مجمع عمومی جلسات ساختمان،و همکاری با هیات مدیره باشد.
ت) رعایت قوانین و مقررات مجتمع:
ساکنان موظف هستند قوانین و مقررات مجتمع را رعایت کنند. این قوانین معمولاً توسط هیات مدیره اجرا و توسط مجمع عمومی تعیین و تصویب می شوند و برای حفظ نظم و آرامش در مجتمع لازم الاجرا هستند.
رعایت حقوق شهروندی در مجتمع‌های بزرگ مسکونی به ایجاد محیطی سالم، آرام و پویا برای زندگی ساکنان کمک می‌کند. همچنین، این امر به ارتقای کیفیت زندگی در این مجموعه ها و افزایش رضایت مندی ساکنان و مالکین منجر می شود.
۱. مبانی حقوق شهروندی در مجتمع های مسکونی
حقوق شهروندی در مجتمع های مسکونی بزرگ بر پایه تعادل بین حقوق فردی و جمعی استوار است.
این حقوق شامل:
الف) حق برخورداری از مسکن ایمن (مستند به قانون اساسی و ماده ۲ قانون نظام مهندسی ساختمان) که وزارت راه و شهرسازی را موظف به نظارت بر رعایت مقررات ملی ساختمان می‌کند .
ب) حق حریم خصوصی به ویژه در فضاهای اختصاصی که نصب دوربین های نظارتی در مشاعات نباید موجب نقض آن شود .
پ) حق برخورداری از محیط سالم شامل کنترل آلودگی های صوتی، گرد و غبار و ایمنی در پروژه های ساختمانی مجاور (مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان) .
۲. حقوق و تکالیف ساکنان
الف) حقوق کلیدی:
استفاده عادلانه از مشاعات: پارکینگ ها، راه پله‌ها، فضای سبز و سایر مشا عات باید به صورت مشترک و بدون تصرف انحصاری استفاده شوند .
۱) حق آرامش: ممنوعیت ایجاد سر و صدا در ساعات استراحت (۲۱ شب تا ۸ صبح و ۱۳ تا ۱۶ بعدازظهر) طبق ماده ۵۹ قانون آپارتمان نشینی .
۲) حق امنیت: الزام قفل کردن درب اصلی ساختمان در مجتمع های فاقد نگهبان .
۳) حق اطلاع‌رسانی: دریافت گزارش های مالی شفاف از مدیر ساختمان درباره هزینه های مشترک .
ب) تکالیف اساسی:
پرداخت به موقع شارژ: مشارکت در هزینه های مشترک نظیر نظافت، تعمیر آسانسور و حقوق کارکنان .
رعایت بهداشت عمومی: مدیریت صحیح زباله ها و پرهیز از آلوده کردن مشاعات .
احترام به حریم همسایگان: ممنوعیت نگهداری حیوانات خانگی در مشاعات و محدودیت های مهمانی پس از نیمه شب .
۳. سازوکارهای اجرایی و نظارتی
مدیریت مجتمع:
انتخاب مدیر یا هیأت مدیره در مجامع عمومی با حضور مالکین دارای بیش از نصف مساحت قسمت های اختصاصی .
وظایف شامل: بیمه کردن ساختمان و آسانسور، استخدام سرایدار ، نگهبان ، کارکنان خدماتی (در مجتمع‌های بالای ۱۰ واحد)، و پیگیری حقوقی عدم پرداخت شارژ .
مراجع حل قضایی:
الف) شورای حل اختلاف (برای دعاوی زیر ۵ میلیون تومان) و دادگاه های حقوقی .
ب) امکان گزارش تخلفات به سلسله مراتب قضایی، اداره ثبت و ادارات تابعه استانی .
نقش نهادهای تخصصی: سازمان نظام مهندسی موظف به آموزش مقررات ملی ساختمان و نظارت بر ایمنی پروژه ها .
۴. چالش های کلیدی و راهکارها
|
چالش |
راهکارهای پیشنهادی |
| فقدان فرهنگ آپارتمان نشینی | آموزش حقوق شهروندی از طریق رسانه‌ها و مدارس |
| ضعف نظارت بر ساخت و سازها | الزام رعایت ساعت کاری کارگاه ها (۸ صبح تا ۶ عصر) و ممنوعیت تخلیه مصالح در شب |
| تعارض حقوق مالکیت و همسایگی | تقدم قاعده “لاضرر” بر “تسلیط” در فقه و قانون (ماده ۱۳۲ قانون مدنی) |
| پرداخت نشدن شارژ | اجرای طرح های تشویقی و اعمال جریمه های قانونی |
۵. نقش مدیریت مجتمع در تحقق حقوق شهروندی
مدیران مجتمع های بزرگ می توانند با:
الف) برگزاری جلسات منظم مجمع عمومی (حداقل سالی یک بار) برای تصمیم گیری جمعی .
ب) ایجاد شفافیت مالی با ارائه ترازنامه هزینه ها و اسناد پرداخت .
پ) تنظیم اساسنامه یا اصلاح آن متناسب با نیازهای ساکنین (مثلاً قوانین اختصاصی درباره حیوانات خانگی) .
۶. خلاصه مطلب:
به سوی شهروندی مسئولانه
حقوق شهروندی در مجتمع های مسکونی بزرگ نیازمند تعادل سه گانه بین:
۱. حقوق فردی (مالکیت، حریم خصوصی)
۲. مسئولیت های جمعی (پرداخت شارژ، رعایت مقررات)
۳. ساز و کارهای نظارتی (هیات مدیره ، مدیریتو کارکنان مجتمع)
شروع مشکلات همچنین چالش اصلی نهفته در رعایت فاصله بین قانون و اجرا در ساختمانها ، برج ها و مجتمع های مسکونی از بزرگ تا کوچک است که تنها با یادآوری و آموزش مستمر (طبق ماده ۳۶ آیین نامه مقررات ملی) و کمک مالکین ، ساکنین ، تقویت نهادهای مدنی محلی و بومی قابل حل است. تحقق “شهروندی مسئولانه” در این مجتمع‌ها مستلزم عبور از “فرهنگ حیاط خلوت” به “فرهنگ آپارتمان نشینی” است که بنا بر تحلیل جامعه شناسان در برخی مناطق جغافیایی با سرعت فروان و در برخی دیگر روند رشد لاک پشتی بدنبال دارند .
با توجه به دانش و اگاهی مردم بهتر است به دور از اختلافات و بدگمانی ها در بین خود با همدلی و اتحاد بهترین ها را انتخاب فرمایید . افرادی که بنوعی خود را مسئول این گروه ها یعنی مجتمع ها می کنند بایستی از عقوبت کار خود بیشتر آگاهی یابند زیرا جدای از مسائل وجدانی قانون در این راستا بسیار مصمم و توانا است. پس بیشتر بدانید و بیشتر آرامش را به خود و اطرافیان هدیه نمایید.با تشکر
