مدیریت در روستای پایدار:
ما ظرفیت های بسیار زیادی در کشور برای صادرات محصولات و خوراک آبزیان داریم که می توانیم بیش از پیش از آنها استفاده کنیم
اهمیت و اعتبار بخشی به روستاها
هر چه زمان بگذرد همه بر این اتفاق نظر هستند که یاد قدیم بخیر!!! یکی از علائم زیبای زندگی مسافرت و تفریح در طبیعت بکر است و آن هم روستا.
روستاها به عنوان قلب تپنده فرهنگ، تاریخ و تولید در هر کشوری از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. توجه به روستاها ، حفظ آنها و اعتبار بخشیدن به آنها می تواند مزایای متعددی فراتر آنچه که ما فکر می کنیم قطعا داشته باشد:
دلایل اهمیت روستاها
۱. حفظ تنوع فرهنگی: روستاها حافظ سنت ها، آداب ، رسوم و فرهنگ بومی و دیرینه ما هستند.
۲. امنیت مواد غذایی: بیشتر تولیدات کشاورزی و دامی در روستاها انجام می شود.
۳. تعادل جمعیتی: جلوگیری از مهاجرت بی رویه به شهرها و ایجاد تعادل در توزیع جمعیت.
۴. حفظ محیط زیست: روستاها نقش کلیدی در حفظ منابع طبیعی ، اکوسیستم و فضای سبز دارند.
راه های اعتبار بخشی به روستاها
الف) توسعه زیرساخت های اساسی اولیه (آب، برق، اینترنت،ایاب وذهاب و راه های ارتباطی)
ب) ایجاد فرصت های شغلی پایدار
پ) حمایت از صنایع دستی ، محصولات محلی و تولیدات محلی
ت) توسعه گردشگری روستایی و بهبود گردشگری
ث) بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی
با مدیریت ، سرمایه گذاری و توجه به روستاها، می توان به بهره وری ، بالا بردن تولید ، توسعه متوازن و همه جانبه کشور کمک کرد ، از تمرکز جمعیت و منابع در شهرهای بزرگ جلوگیری نمود.
پتانسیل و کارآمدی روستاها و نقش آفرینی آنها در کشور
روستاها دارای پتانسیل های فراوانی هستند که در صورت بهره برداری صحیح، می توانند نقش مهمی در توسعه کشور ایفا کنند:
پتانسیل های کلیدی روستاها:
۱. کشاورزی و تولید مواد غذایی
الف) تامین امنیت غذایی کشور
ب) تولید محصولات استراتژیک
پ) توسعه کشاورزی پایدار و ارگانیک
۲. منابع طبیعی و محیط زیست
الف) حفاظت از محیط زیست ، منابع آب ، خاک ، مراتع و جنگل ها
ب) حفظ تنوع زیستی
پ) توسعه گردشگری و طبیعت گردی
۳. نیروی انسانی و سرمایه اجتماعی
الف) حفظ فرهنگ و آداب و رسوم بومی
ب) نیروی کار جوان و مستعد
پ) روحیه همکاری و تعاون
ت) بخدمت گیری بازنشستگان در روستا و استفاده از تجربیات آنان.
۴. صنایع دستی و هنرهای بومی
الف) حفظ و توسعه صنایع دستی محلی
ب) ایجاد اشتغال و درآمد زایی
پ) صادرات محصولات فرهنگی
راهکارهای افزایش کارآمدی روستاها:
الف) توسعه زیرساخت های ارتباطی و حمل ونقل
ب) سرمایه گذاری در آموزش و فناوری
پ) توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط
ت) تقویت تعاونی های و شرکت های روستایی
ث) توسعه گردشگری روستایی و کشاورزی
با بهره گیری از این پتانسیل ها، روستاها می توانند سهم قابل توجهی در رشد اقتصادی، تعادل منطقه ای و توسعه پایدار کشور داشته باشند.
رونق و پرجمعیت تر کردن روستاها
این بسیار عالی و باعث خرسندی است که شما هم به فکر رونق و پرجمعیت تر کردن روستاها هستید. این یک هدف کلیدی برای توسعه متوازن کشور و جلوگیری از حاشیه نشینی است. برای رسیدن به این هدف، باید به صورت ریشه‌ای و همه جانبه عمل کرد.
اینجا یک نقشه راه جامع و کاربردی ارائه شده است:
۱. ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی (مهمترین عامل)
مردم برای زندگی به درآمد نیاز دارند. بدون شغل پایدار، هر اقدامی بی ثمر خواهد بود. ما می توانیم از نیرویی بنام بازنشسته در راستای بهبود رونق و توسعه روستا استفاده کنیم زیرا:
الف) آنان بدنبال آرامش و محیطی سالم هستند.
ب) می توانند با انتقال تجربیات خود را محیط را دگرگون نمایند.
پ) شهرها از جمعیت خالی شده و مشاغل که در دست بازنشستگان بوده است بدست جوانان می افتد.
موارد توسعه و رونق در روستا:
الف) توسعه کشاورزی نوین و صنایع تبدیلی:
ب) ارایه آموزش و تسهیلات برای استفاده از روش های مدرن کشاورزی (کشت گلخانه ای، آبیاری تحت فشار).
پ) ایجاد واحدهای فرآوری و بسته بندی محصولات کشاورزی در خود روستا (مثلاً تولید رب، خشکبار، ترشی، عسل بسته بندی شده). این کار هم ارزش افزوده ایجاد می کند و هم اشتغال جدید.
راه اندازی کسب و کارهای کوچک و صنایع دستی:
الف) شناسایی صنایع دستی بومی هر منطقه و حمایت از هنرمندان محلی.
ب) ایجاد تعاونی ها برای بازاریابی و فروش محصولات در شهرها و به صورت آنلاین.
توسعه گردشگری روستایی (اکوتوریسم):
الف) سرمایه گذاری در اقامتگاه های بوم گردی.
ب) تبلیغ و معرفی جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی روستا.
پ) سازماندهی تورهای روستایی و جشنواره های محلی.
تسهیل در راه اندازی استارتاپ ها و کسب و کارهای آنلاین:
ر) با وجود اینترنت پر سرعت، بسیاری از مشاغل مانند طراحی، برنامه نویسی، بازاریابی دیجیتال و فروش محصولات محلی می توانند از روستاها انجام شوند.
۲. ارتقای زیرساخت ها و امکانات رفاهی
هیچ کس حاضر نیست به جایی برود که امکانات اولیه زندگی را ندارد.
دسترسی و حمل‌ونقل:
الف) آسفالت و بهسازی راه های روستایی: دسترسی آسان به شهرهای نزدیک برای خرید، درمان و بهداشت بسیار حیاتی است.
ب) ایجاد خطوط منظم اتوبوسرانی بین روستا و مرکز شهرستان.
امکانات ارتباطی:
اینترنت پر سرعت و پایدار: اینترنت، پنجره روستا به دنیای خارج است و برای کار، تحصیل و ارتباطات ضروری است.
پوشش قوی شبکه تلفن همراه.
امکانات درمانی:
مرکز درمان یا کلینیک سلامت: وجود یک مرکز درمانی مجهز به حداقل امکانات و یک پزشک.
اورژانس و امکان انتقال سریع بیمار به شهر.
امکانات آموزشی:
مدارس استاندارد: از مهد کودک تا دبیرستان با معلمان مجرب.
ایجاد کتابخانه و سالن مطالعه.
۳. بهبود مسکن و محیط زندگی
الف) وام های کم بهره برای ساخت، خرید یا نوسازی مسکن در روستاها.
ب) مشارکت در پروژه های مسکن مهر روستایی با کیفیت ساخت مناسب.
پ) بهسازی و زیباسازی فضاهای عمومی مانند پارک، زمین بازی ، مسجد و حسینیه.
ت) سیستم دفع بهداشتی فاضلاب و جمع‌آوری زباله.
۴. حمایت های دولتی و قانونی
الف) معافیت های مالیاتی: برای کسب و کارهایی که در روستاها سرمایه گذاری می‌کنند.
ب) وام های کم بهره و ضمانت های اعتباری برای جوانان و کار آفرینان روستایی.
پ) تفویض اختیار بیشتر به شوراهای اسلامی روستا برای تصمیم گیری های محلی.
ت) سیاست های تشویقی برای بازگشت نخبگان و متخصصان به زادگاهشان (مانند پزشکان، مهندسان، معلمان).
۵. آموزش ، تبلیغات و تغییر نگرش
الف) تبلیغ سبک زندگی ملی، مذهبی روستایی به عنوان یک انتخاب جذاب و مطلوب: تأکید بر هوای پاک، آرامش، زندگی اجتماعی صمیمی و هزینه های کمتر زندگی.
ب) استفاده از ظرفیت رسانه ها و شبکه های اجتماعی برای معرفی موفقیت ها و زیبایی های روستاها.
پ) ترغیب شهرنشینان به خرید دوم در روستاها یا گذراندن تعطیلات در روستا.
ت) ایجاد مراکز رفاهی و تفریحی سالم
بنابر این:
پرکردن روستاها نیازمند یک عزم ملی و برنامه‌ای بلند مدت است. موفقیت در گرو آن است که به جای نگاه بخشی، همه این اقدامات به صورت موازی و هماهنگ انجام شوند. ایجاد شغل بدون اینترنت یا مدرسه خوب ممکن نیست، و بهبود مسکن بدون اشتغال بی معناست. مهمتر از همه، این پروژه باید مشارکت خود مردم روستا را در قلب برنامه قرار دهد. برنامه ریزی باید از پایین به بالا باشد و به خواسته ها و نیازهای ساکنان محلی گوش دهد. وقتی مردم محلی در برنامه ریزی و اجرا سهیم باشند، احساس مالکیت کرده و پروژه پایدار خواهد ماند.
نباید فراموش نمود که ما در کشور دارای بهترین و شاید بیشترین پتانسیل نیرو ها را داریم آن هم نیروهای با دانش و مهارت و در کنار آنان جوانانی با ایمان و مملو از عرق ملی . شایسته است ما از همه بازنشستگان خصوصا اساتید، نیروهای کشوری ، لشگری و بازنشستگان سازمانهای دیگر دعوت نماییم که در این مهم سهمی داشته باشند زیرا تجربه بالاتر از علم است و قدرت اشتباه در این افراد حداقل می باشد و…
این راه، اگرچه طولانی است، اما تنها راه پایدار برای احیای روستاها و ایجاد تعادل در توسعه کشور است.
الف) عدم اجبار: این انتقال باید کاملاً داوطلبانه و بر اساس جذب و ایجاد علاقه باشد.
ب) مشارکت جامعه محلی: مردم بومی روستا باید در این فرآیند شریک باشند و احساس نکنند که منابع آنها توسط فردی تصاحب می شود. برنامه ها باید پیش بینی شده و با برنامه باشد.
پ) تدریجی بودن: این یک فرآیند بلند مدت است و نمی توان یک روزه نتیجه گرفت.
ت) پرهیز از نگاه تک بعدی: بازنشستگان تنها یکی از گروه های هدف هستند. برای پرجمعیت کردن، بهبود زندگی و پیشرفت روستاها باید برای جوانان و فعالان اقتصادی نیز برنامه های جداگانه و مشوق های اشتغال زایی داشت.
با این نگاه جامع، بازنشستگان می توانند به موتور محرکه توسعه پایدار روستاها تبدیل شوند و همزمان، خود زندگی با کیفیت تر و پر معنا تری را در دوران طلایی عمر خود تجربه کنند.
استفاده از بازنشستگان به عنوان یک منبع ارزشمند انسانی و فرهنگی
حال به یک موضوع مهم می پردازیم. استفاده از بازنشستگان به عنوان یک منبع ارزشمند انسانی و فرهنگی می تواند یکی از کلیدی ترین راهبردها برای توسعه و ترقی روستاها و تعادل بخشی به توزیع جمعیت باشد. برای تحقق این هدف، رویکرد چند بعدی و سیستماتیک نیاز است. توجه داشته باشید که بازنشستگان منابع کاملی از انواع تخصص های فوق حرفه ای هستند
مانند : معلمان، هنرمندان، ورزشکاران ، هوانوردان ، پزشکان و کادر سلامت ،کسبه، فرهیختگان، مخترعین، نظامیان ، وکلا و… حال اگر این گروه کامل در کنار هم قرار گیرند و در یک اطاق فکر قرار گیرند نتیجه حاصله و خروجی آن چیست؟
در ادامه یک نقشه راه جامع ارائه شده است:
مرحله ۱: ایجاد انگیزه و رفع موانع جذب بخدمت گیری بازنشستگان
ایجاد انگیزه های قوی و رفع دغدغه های مسکن، شغل و رفاه.
الف) مشوق‌های اقتصادی و رفاهی:
ب) مسکن: ارائه وام های کم بهره یا کمک بلا عوض برای خرید، بازسازی یا ساخت مسکن در روستاها.
پ) معافیت های مالیاتی: معافیت موقت از پرداخت مالیات بر درآمد یا مالیات بر ملک برای سال های اولیه سکونت.
ت) خدمات درمانی: تقویت چشمگیر خدمات بهداشتی و درمانی در روستاها (ایجاد یا نوسازی خانه‌های بهداشت، استفاده از کادر پزشکی بازنشسته).
ث)حمل و نقل: بهبود سیستم حمل و نقل عمومی بین روستایی و اتصال آن به مراکز شهرستان برای دسترسی آسان به خدمات پیشرفته.
ب) مشوق های اجتماعی و فرهنگی:
الف) ایجاد فضای اجتماعی پویا: حمایت از تشکیل کانون های اجتماعی، فرهنگی و تفریحی مختص بازنشستگان (مانند کتابخانه، کلاس های هنری، گروه های کوهنوردی سبک).
ب) تضمین امنیت: تقویت پایگاه های انتظامی و خدمات اضطراری در مناطق روستایی.
پ) فرهنگ سازی: نمایش موفقیت‌های روستاهای احیا شده و زندگی باکیفیت بازنشستگان در آنها through media.
مرحله ۲: بهره‌گیری هوشمندانه از سرمایه انسانی بازنشستگان (استفاده بهینه)
بازنشستگان یک منبع دانش و تجربه هستند، نه یک بار اضافی.
۱) حوزه آموزش :
الف) تکمیل مدرسه روستا: از آنها برای تدریس دروس خاص (مانند زبان انگلیسی، ریاضی، کامپیوتر)، برگزاری کارگاه های مهارت آموزی (نجاری ، موسیقی ، خیاطی، صنایع دستی) یا راهنمایی دانش آموزان در پروژه های علمی استفاده شود.
ب) دانشگاه بازنشستگان: ایجاد دوره های آموزشی توسط بازنشستگان متخصص (مثلاً یک مهندس بازنشسته می تواند دوره های فنی برگزار کند).
۲) حوزه توسعه اقتصادی و کشاورزی:
الف) مشاوره کسب و کار: از تجربه مدیران و اقتصاددانان بازنشسته برای راهنمایی و mentoring جوانان روستایی که قصد راه اندازی کسب و کار دارند استفاده شود.
ب) کشاورزی نوین: استفاده از دانش کشاورزان بازنشسته مجرب در کنار بهره گیری از روش های جدید برای آموزش نسل جوان.
پ) توسعه گردشگری: کمک در طراحی و مدیریت اقامتگاه های بوم گردی، راهنمایی تورهای طبیعی و فرهنگی و بازگویی تاریخ و قصه های محلی.
تحقیقات دانشگاهی: می تواند این تحقیقات شامل جغرافیای محلی ، تاریخ ، پزشکی و… باشد
۳) حوزه اجتماعی و فرهنگی:
الف) حل اختلاف و میانجیگری: از تجربه و اعتبار اجتماعی آنها برای حل و فصل اختلافات محلی و مشاوره خانواده استفاده شود.
ب) حفظ میراث فرهنگی: ثبت تاریخ شفاهی روستا، آموزش موسیقی محلی، هنرهای بومی و صنایع دستی به نسل جوان.
مرحله ۳: ایجاد زیرساخت های پایه و بسترسازی
بدون زیرساخت مناسب، هیچ برنامه ای پایدار نخواهد بود.
الف) دسترسی به اینترنت پرسرعت: این یک زیرساخت حیاتی و غیرقابل چشم پوشی است. امکان کار از راه دور یا دورکاری، دسترسی به خدمات، آموزش و ارتباطات را فراهم می کند.
ب) خدمات پایه: ارتقای پایدار سیستم های آب و برق، جمع‌آوری زباله و تصفیه فاضلاب.
پ) مسکن: برنامه ریزی برای احداث یا نوسازی مسکن با طراحی مناسب برای زندگی باز نشستگان حتی نگهداری سالمندان بعنوان یک وظیفه انسانی و ملی .
مرحله ۴: هماهنگی و مدیریت (حکمرانی)
الف) ستاد ویژه: ایجاد یک ستاد یا کارگروه ملی متشکل از وزارتخانه های «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «وزارت کشور»، «جهاد کشاورزی»، «گردشگری» و «بنیاد مسکن» برای هماهنگی و اجرای برنامه.
ب) مدیریت محلی: توانمندسازی شوراهای اسلامی روستا و دهیاری‌ها برای شناسایی نیازها و جذب و هماهنگی با بازنشستگان.
پ) سمن‌ها (سازمان های مردم نهاد): حمایت از تشکیل NGOهایی متشکل از خود بازنشستگان و علاقه مندان محلی برای پیشبرد برنامه ها.
مدل های پیشنهادی اجرا:
الف) روستاهای سازگار بازنشسته: انتخاب چند روستای هدف با پتانسیل بالا و تمرکز تمام مشوق ها و خدمات در آنها به عنوان مبدا و پایلوت.
ب) طرح همیاری : تخصص بازنشستگان با نیازهای روستا. مثلاً یک مهندس بازنشسته با یک روستای دارای پتانسیل صنایع دستی.
- ۳. استراحتگاه‌های سالمندی: توسعه گردشگری طبیعت محور با مدیریت بازنشستگان و ایجاد اقامتگاه‌هایی که هم محل زندگی آنها و هم پذیرای مهمان باشد.
نقش سازمان های آموزشی مهارتی مانند اداره فنی و حرفه‌ای در روستاها
سازمان های آموزشی مهارتی مانند اداره فنی و حرفه‌ای می توانند نقش حیاتی در توسعه روستایی ایفا کنند که شامل موارد زیر است:
نقش های مهم:
- ارائه آموزش های مهارتی متناسب با نیازهای محلی
الف) شناسایی مشاغل و صنایع بومی هر منطقه.
ب) طراحی دوره های آموزشی مبتنی بر پتانسیل های اقتصادی روستا
- توسعه آموزش و پرورش نیروهای روستایی
الف) آموزش مهارت های مدیریتی ، کسب و کار
ب) پشتیبانی از راه اندازی کسب و کارهای کوچک
- افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی
الف) آموزش روش های نوین کشاورزی
ب) آموزش استفاده از فناوری های مرتبط
- ارتقای مهارت های دیجیتال
الف) سواد دیجیتال برای همه سنین
ب) آموزش تجارت الکترونیک برای فروش محصولات محلی
راهکارهای اجرایی:
الف) ایجاد مراکز آموزشی سیار برای دسترسی بهتر
ب) استفاده از آموزش های ترکیبی (حضوری و مجازی)
پ) مشارکت با رهبران محلی و شوراهای روستایی
ت) ارائه گواهینامه های معتبر برای افزایش اعتبار مهارت ها
این سازمان ها با ایفای این نقش ها می توانند به کاهش مهاجرت روستایی، ایجاد اشتغال پایدار و توسعه متوازن منطقه‌ای کمک نمایند.
