قوانین اتیکت 

اتیکت نوعی از ادب است، ادب مدرن؛ اما ادبی که مفهومش خیلی گسترده‌تر از سلام کردن یا به کار بردن کلمه «شما» به‌جای «تو» است. اتیکت مصداق‌های جدید قوانین قدیمی ادب و اخلاق است. رفتارهای ما از سه فیلتر می‌گذرد اول مذهب و اخلاق دوم عرف و سنت و سوم قانون.

وقتی شما به فقیری کمک می‌کنید ریشه این رفتارتان مذهب و اخلاق است، وقتی از چراغ‌قرمز عبور نمی‌کنید ریشه رفتارتان قانون است،اما واقعیت گاهی نکاتی وجود دارد که شاید در مذهب و قانون و عرف نگنجد یا حداقل ما نتوانیم آن را به‌راحتی از مذهب و قانون و عرف استخراج‌کنیم اینجاست که اتیکت به کمک ما می‌آید.

اینجا نیز همان مثال قدیمی «ماهی نده بلکه ماهیگیری یاد بده» کاربرد دارد.
می‌توان صدها توصیه و مثال آورد که در مراسمات چگونه رفتار کنیم در مهمانی ها،در اماکن عمومی ، در جلسه ،مصاحبه و مذاکره چه‌کاری بهتر و چگونه رفتار کنیم است،

در مواجهه باکسانی که معلول هستند چه‌کار کنیم و هزاران موارد دیگر؛ اما بهتر و صحیح‌تر آن است که مدل ذهنی لازم را یاد بگیریم و ریشه را بفهمیم آن‌وقت مصادیق و مثال‌ها راحت‌تر درک می‌شوند.

مصادیق در طول زمان با تغییر فرهنگ تغییر می‌کند اما مدل ذهنی ثابت است. اکنون مهم‌ترین قواعد اتیکت را بیان می‌کنیم.

۱–احترام به حریم شخصی دیگران

این اصل می‌گوید ما حق نداریم وقتی بغل‌دستی‌مان در تاکسی یا مترو پیامک می‌دهد سرمان را داخل موبایل او کنیم و پیامکش را بخوانیم.

وقتی می‌خواهد عکسی از گالری موبایلش را به ما نشان دهد حق نداریم گالری‌اش را ببینیم باید صبر کنیم تا خودش عکس موردنظر را پیداکرده و به ما نشان دهد.

اصل حریم شخصی می‌گوید حتی حق نداریم موبایل همسرمان را جواب دهیم هرچقدر هم که صمیمی باشیم این کار حس خوبی به فردی که آن ور خط است نمی‌دهد و او احساس می‌کند که همسرمان استقلال ندارد.

در واقع مفهوم اصلی این است که هر آدمی حق دارد در حریم شخصی خودش حرمت داشته باشد و دیگران نباید وارد آن حریم شوند. ممکن است این حریم یک قسمت بسیار کوچک از این دنیای بزرگ باشد اما بااین‌وجود این قسمت متعلق به اوست و هیچ‌کس تأکید می‌کنم هیچ‌کس حق ورود به این حریم را ندارد.

۲– اتیکت تظاهر نیست بلکه یک باور فکری و یک عادت رفتاری است.

اتیکت زمانی تأثیرگذار است که از عمق وجود ما نشأت بگیرد نه اینکه تصنعی اجرا شود.

درواقع اگر احترام به زیردست و بالادست و دیگر موارد اتیکت، بر اساس باور و ایمان قلبی نباشد، آنگاه چهره ما را بسیار مصنوعی جلوه می‌دهد که نسبت به حالت طبیعی نیز ما را زشت‌تر و آزاردهنده‌تر می‌کند.

اتیکت واقعی را در برخورد آدم‌ها با زیردستانشان (و یا حتی حیوانات) می‌توان دید. آن‌قدر که به شخصیت یک انسان در رفتار با یک گربه یا حیوان آواره در خیابان می‌شود پی برد با جلسات رسمی پیچیده نمی‌توان فهمید.

۳–اتیکت برای قشر مرفه و یک طبقه خاص نیست.

ممکن است در ابتدا به نظر برسد که اصولاً اتیکت برای اقشار و طبقات پایین جامعه کاربرد ندارد و به درد ثروتمندان و مرفهان بی‌درد می‌خورد؛ اما به‌جرئت می‌توان گفت که اتیکت برای همه طبقات جامعه مفید است اما شاید کاربردش کمی باهم فرق کند.

در طبقات بالای اجتماعی نوعی پرستیژ و تشخص را تداعی می‌کند و در طبقات و لایه‌های پایین اجتماع مهم‌ترین ابزار رشدشان است. اگر می‌خواهید ترقی کنید با رعایت اصول اتیکت سرعت رشد و پیشرفتتان بسیار سریع‌تر می‌شود.

۴–مهم‌ترین نکته اتیکت، دیدن دیگران و اجازه دیده شدن به دیگران است.

این مهم‌ترین کاربرد اتیکت است. اینکه غیر از خودم کس دیگری را هم ببینم. اینکه در جلسه فقط خودم حرف نزنم و به بقیه هم اجازه دهم حرف بزنند. اینکه به پیشخدمت رستوران مثل یک ربات نگاه نکنم.

یادمان باشد که دیده شدن دیگران، هم به آن‌ها حس خوبی می‌دهد و هم به شما حس و حال خوب هدیه می‌کند و چه موهبتی بالاتر از داشتن احساس خوب در تمام لحظات زندگی.

هدف اصلی اتیکت داشتن حال خوب است و حال خوب قبل از دیگران ابتدا در ما ایجاد می‌شود. حکیمی می‌گفت: «ما به کمک به نیازمندان نیازمندتریم تا آن‌ها به کمک ما» چون آن‌ها از ما پول خوب می‌گیرند و ما از آن‌ها حال خوب می‌خریم. اتیکت خریدن حال خوب است و ما به آن نیازمندیم.

یکی از بزرگ‌ترین قوانین جهان که کمتر کسی آن را می‌داند این است:

جواب: هرگز، نه‌تنها اتیکت شمارا در موضع ضعف قرار نمی‌دهد بلکه شمارا قدرتمندتر می‌کند.

وقتی با فرد ثروتمندی که موقعیت بالاتری از شما دارد به رستوران می‌روید و در حین ورود به دربان رستوران تعظیم کرده، لبخند زده و با او دست داده و احوالپرسی می‌کنید آنگاه اگر در سر میز غذا به فرد ثروتمند احترام گذاشتید او می‌فهمد که این احترام شما از روی ترس نیست و به خاطر پول هم نیست.

این پیغام پنهان شما به آن آدم است که من از روی ترس، پول، قدرت و موقعیت اجتماعی‌ات به تو احترام نمی‌گذارم.

من به امید سود قرارداد این جلسه به تو لبخند نمی‌زنم، این همان لبخندی است که به دربان رستوران زدم و همان تعظیمی است که به او کردم و همان احترامی است که به او گذاشتم.

اتیکت فقط این نیست که در حضور مدیرعاملمان یا یک شخص ثروتمند یا مقام بالا متشخص رفتار کنیم اتیکت یعنی دیگران را ببینیم و برای آن‌ها سهمی قائل باشیم.

اتیکت یعنی همراه و همکار خوبی برای دیگران باشیم.اتیکت یعنی وقتی من در کنار شما هستم به شما احساس و حال خوب بدهم یا اینکه وقتی در کنار شما هستم بودن من را به نبودنم ترجیح بدهید و دوست داشته باشید که من در فضای شما باشم.

اتیکت یعنی من از موقعیتی که باعث شرمساری شما می‌شود جلوگیری کنم مثلاً اگر چیزی به‌صورت یا لباس شما چسبیده و باعث شرمساری‌تان می‌شود، شما را مؤدبانه از وجود آن آگاه کنم.

اتیکت یعنی درک دیگران به معنای واقعی کلمه. اتیکت مجموعه تشریفاتی است که اگر رعایت شود حضور و بودنمان نه‌تنها دردسری برای کسی نخواهد داشت بلکه حال خوب و خوشی به آن‌ها خواهد داد. البته قطعاً نتیجه این کار حال خوب خودمان است.

همه‌ی ما از قدیم می‌دانیم که سرزده و بدون اطلاع قبلی نباید به مهمانی برویم و بدون اجازه صاحب‌خانه نباید مهمان اضافی با خود ببریم، ما این موضوع را می‌دانیم، آن را بارها در جامعه دیده‌ایم و برایمان عادت شده و رعایت می‌کنیم اما باوجوداین شاید ندانیم که «Add» کردن دیگران در گروه‌های شبکه‌های اجتماعی نیز اجازه می‌خواهد.

ما مصادیق جدید ادب را نمی‌دانیم و تشخیص آن برایمان دشوار است اینجاست که فرشته‌ی مهربان علم اتیکت به کمک ما می‌آید.

حسین شیرمحمدی